Τι είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή;

Τι είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Όσοι πιστεύουν αισθάνονται χαρά που έφτασε ο καιρός αυτός. Είναι μια εξαιρετική περίοδος τους έτους. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή συν όλα τ’ άλλα είναι μια προθεσμία…

Τι είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή;

«Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» (Ματθ. 6,14)

Είναι, αγαπητοί μου, σήμερα Κυριακή της Τυρινής. Αύριο αρχίζει μία νέα περίοδος στη ζωή της Εκκλησίας που ονομάζεται Μεγάλη Τεσσαρακοστή.

Τι είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή;

Είναι διάστημα 40 ημερών. Όσοι πιστεύουν, αισθάνονται χαρά που έφτασε ο καιρός αυτός. Είναι μία εξαιρετική περίοδος του έτους.

Πιο απλά, Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι μια προθεσμία. Όσοι είναι έμποροι και συναλλάσσονται, καταλαβαίνουν. Είναι προθεσμία, ίσως η τελευταία που μας δίνει ο Μεγαλοδύναμος, για να εξοφλήσουμε τα χρέη μας.

Το δε μεγαλύτερο χρέος είναι τα αμαρτήματά μας. Μεγάλη Σαρακοστή προθεσμία για εξόφληση αμαρτιών.

Τι άλλο είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή; Είναι αγώνας.

Έφτασε η ώρα, ανοίγει το στάδιο, για να λάβουμε μέρος όλοι σε πνευματικό αγώνα. Όχι να κλωτσάμε μπάλες, αλλά να πολεμήσουμε τους τρείς μεγάλους εχθρούς μας. Κι αυτοί είναι: ο διεφθαρμένος εαυτός μας, ο κόσμος που μας περιβάλλει με τα θέλγητρα και όλη τη γοητεία του, και ο σατανάς ή εωσφόρος.

Καλούμεθα λοιπόν να αγωνιστούμε εναντίον αυτών, να νικήσουμε, και νικηταί να φθάσουμε στην Κυριακή των Βαΐων, να κρατήσουμε στα χέρια τα βάϊα, να προσκυνήσουμε το Χριστό και να πούμε κ᾽ εμείς «Ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου» (Μᾶρκ. 11,9).

Μεγάλη Τεσσαρακοστή τι άλλο είναι;

Είναι μια σκάλα με 40 σκαλοπάτια. Το πρώτο σκαλοπάτι είναι αύριο, με την προσευχή της Εκκλησίας μας που λέει «Κύριε, τῶν δυνάμεων μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ…» (Μέγ. Ἀπόδ.), και το τελευταίο σκαλοπάτι είναι το Μέγα Σάββατο που φωνάζουμε «Ἀνάστα, ὁ Θεός, κρῖνον τὴν γῆν…» (Ψαλμ. 81,8· Τριῴδ. Μ. Σάβ. Ἑσπ.).

Μεγάλη Σαρακοστή χαρά των αγγέλων, τραύμα των δαιμόνων, αγαλλίασις των ορθοδόξων.

Την περίοδο αυτή έχουμε ιερά χρέη.

Απ᾿ όλα τα χρέη, που πρέπει να εκτελέσουμε, θέλω να υπενθυμίσω στην αγάπη σας ένα, που δυστυχώς το παραμελούμε. Ποιο είν᾽ αυτό; Μεγάλη Τεσσαρακοστή ίσον – τι; ιερά εξομολόγησις.

Ιερά εξομολόγησις, αγαπητοί μου! Καταλαβαίνετε;

Πώς να σας το εξηγήσω; Αν θέλει κανείς να καταλάβει τι είναι η εξομολόγησις, να πάει στο σπίτι του, να πάρει το συναξάρι -μην κοροϊδεύουμε τα συναξάρια είναι γεμάτα σοφία, στάζουν ουράνιο νάμα- και να διαβάσει τον βίο της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Να δείτε εκεί πως εξομολογήθηκε αυτή η αγία στον Ζωσιμά τον πνευματικό της πατέρα και είπε με δάκρυα όλα τα αμαρτήματα που είχε διαπράξει.

Εξομολόγησις είναι, ν’ ανοίξεις την καρδιά σου και να πεις τα αμαρτήματά σου· να τα πεις με ειλικρίνεια, με κατάνυξη, με δάκρυα. Να τα πεις με πίστη. Ποια πίστη; Ότι για τη σωτηρία χρειάζονται δύο σταγόνες.

Η μία είναι το δάκρυ της μετανοίας· κάθε δάκρυ που πέφτει απ᾽ τα μάτια του αμαρτωλού γίνεται – τι; Ένας Ιορδάνης, που πλένει όλα τα αμαρτήματά του, και τα μεγαλύτερα ακόμη. Και η άλλη σταγόνα που λυτρώνει τον αμαρτωλό είναι το αίμα του Χριστού. Όλη η Εκκλησία εκεί στηρίζεται.

Όλη η ζωή μας δυο δάκρυα είναι· άμα δεν τα έχεις αυτά, τα άλλα τι να τα κάνεις; Αν πιστεύεις στη θυσία – στο αίμα του Χριστού και στη δύναμη της εξομολογήσεως – στο δάκρυ της μετανοίας, να η πραγματική χαρά και ευτυχία.

Να εξομολογηθούμε λοιπόν στον πνευματικό.

Οι καλοί πνευματικοί είναι σπάνιοι και για να τους βρεις πρέπει να ψάξεις. Βρήκες πνευματικό πατέρα σεβάσμιο ν᾿ ανοίξεις την καρδιά σου να πεις τα μυστικά σου; Ο πνευματικός είναι ο αντιπρόσωπος του Χριστού, ο οποίος είπε στους αγίους αποστόλους και δια των αποστόλων η φωνή του φτάνει στους σημερινούς κληρικούς και λέει:

«Ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς».

Σε όσους δηλαδή συγχωρήσετε εσείς τις αμαρτίες, είναι συγχωρημένες (Ἰω. 20,23). Ο πνευματικός δίνει τη συγχώρηση, αλλά η ρίζα της εξομολογήσεως είναι ο ίδιος ο Χριστός.

Μαζί με τη συγχώρηση ο πνευματικός δίνει και συμβουλές – υποδείξεις, και μαζί μ᾽ αυτές δίνει και φάρμακα. Όπως ο γιατρός δίνει στον άρρωστο συνταγή, του λέει τι να κάνει, έτσι κι ο πνευματικός δίνει τα φάρμακά του που λέγονται επιτίμια ή, όπως τα λέει ο λαός, κανόνες.

Πήγα, λέει, στον πνευματικό και μου έβαλε κανόνα… Τι θα πει κανόνας; Φάρμακο, συνταγή που πρέπει να εκτελέσης. Ανάλογα με την ψυχική ασθένεια είναι και τα φάρμακα, οι κανόνες.

Έρχεται ένας και λέει: -Παππούλη, έχω πάθος με το πιοτό.

Ο πνευματικός του λέει: -Ο κανόνας σου, παιδί μου, είναι να μην ξαναπιάσεις ποτήρι· θα κόψεις το κρασί, όλα τα οινοπνευματώδη.

Έρχεται ο άλλος: -Εγώ, πάτερ, είμαι χαρτοπαίχτης.

-Ο κανόνας σου είναι, δε θα ξαναπιάσεις τράπουλα.

Έρχεται ο άλλος: -Εγώ βλέπω αισχρά έργα.

-Ο κανόνας σου είναι να μη ξαναδείς· για προσπάθησε έτσι μέχρι το Πάσχα.

Ο άλλος λέει: -Εγώ διαβάζω αισχρά περιοδικά.

-Ο κανόνας σου είναι, σταμάτα να τα διαβάζεις για να σου επιτρέψω να κοινωνήσεις· αν είναι αμαρτία να τρως κρέας τη Σαρακοστή και Τετάρτη και Παρασκευή, πιο βαρύ είναι να τρως σάρκες με τα έντυπα αυτά.

Ο άλλος λέει:

-Εγώ αγαπώ τα λεφτά. Α, εδώ θα μπει άλλος κανόνας· -«Πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς…» (Ματθ. 19,21), να τα δώσεις όλα στους φτωχούς. -Μμ δεν μπορώ… -Ε, τότε τα μισά. -Δεν μπορώ. -Δώσε το εν τέταρτον. -Δεν μπορώ… Α, το ένα δε μπορείς, τ᾽ άλλο δεν μπορείς· πως θα γίνει λοιπόν;

Καθένας θέλει τον κανόνα του. Γι᾽ αυτό ο πνευματικός πρέπει να είναι σοφός, να ξέρει τι φάρμακο θα δώσει.

Σήμερα τα πράγματα είναι δύσκολα.

Εγώ έπαυσα να εξομολογώ. Έρχεται μια γυναίκα που τα χέρια της στάζουν αίμα, σκότωσε άνθρωπο. Ποιόν; Το παιδί της, το σπλάχνο της!

Πήγε σε γιατρούς αναξίους κ᾽ έκανε έκτρωση, ξερίζωσε μέσ᾽ απ᾽ τα σπλάχνα της το άνθος, το λουλούδι τ᾽ ουρανού. Και ο πνευματικός σκέπτεται· Τι να κάνω με τη γυναίκα αυτή;…

Εγώ είμαι αμαρτωλός, υπερβαίνει τη σοφία μου, ξεπερνά την καρδία μου, δε βρίσκω τι να της πω· διαβάζω τα βιβλία, δε βρίσκω κατάλληλο κανόνα γι᾽ αυτό το αμάρτημα· ας πάει αυτή να βρει κανέναν ασκητή απ᾽ το Άγιο Όρος, από ᾽κείνους που γονατίζουν και προσεύχονται, που τρώνε χορτάρια κ᾽ είναι σκελετοί, να της ορίσει τι κανόνα να κάνει.

-Βαριά, θα πείτε, είν᾽ αυτά· πως να τα σηκώσουμε;…

Ε, εγώ να σου πω έναν εύκολο κανόνα, που κι αυτόν όμως δεν τον δέχονται. Αν πεις σε μια γυναίκα, «Άντε ν᾽ ανοίξεις την εκκλησία και να κάνεις 40 λειτουργίες», το κάνει· αν της πεις να νηστεύει, να κάνει μετάνοιες, να πηγαίνει πρωί – βράδυ στην εκκλησία, τα κάνει. Μα αν της πεις «-Δε μου λες, είσαι με κανένα μαλωμένη, έχεις έχθρα; τώρα που αρχίζει η σαρακοστή πήγαινε να συγχωρηθείτε», σου απαντά· -Ω, όχι! έχεις τίποτ᾽ άλλο να μου πεις, παππούλη;

-Δεν έχω.

-Όχι, δεν πάω για συγχώρηση.

-Κ᾽ εγώ δεν έχω τίποτε άλλο να σου πω· σου λέω, ότι πρέπει να συγχωρηθείτε. Το λέει καθαρά σήμερα το ευαγγέλιο·

«Εάν δώσετε συγχώρηση, θα πάρετε συγχώρηση· εάν δεν δώσετε, δεν θα λάβετε συγχώρηση» (βλ. Ματθ. 6,14-15).

-Παπά, λένε, διάβασε μου μια συγχωρητική ευχή. Κ᾽ εμείς δε ρωτάμε!

-Με ποιόν είσαι μαλωμένος; άντε πρώτα να συγχωρηθείτε και μετά να ᾽ρθεις να σου διαβάσω την ευχή· γιατί αν είμαστε μέσ᾽ στο μίσος, κοροϊδεύουμε το Θεό.

Αν πάρεις όλα όσα γράφουν τα βιβλία της Εκκλησίας και τα στύψης, στο τέλος τι θα βγει; Μία λέξη, αγάπη! Αν δεν έχεις αγάπη, τι να τα κάνεις τ᾽ άλλα;

Το ευαγγέλιο λέει:

«Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν», θ᾽ ἀφήσῃ καὶ ὁ Θεὸς τὰ δικά σας· ἐὰν δὲν συγχωρήσετε ἐσεῖς τοὺς ἄλλους, οὔτε «ὁ πατὴρ ὁ οὐράνιος» θὰ συγχωρήσῃ ἐσᾶς (ἔ.ἀ.).

Το συμπέρασμα ποιο είναι;

Έχεις μέσα σου αυτό το φίδι του μίσους; Όχι ένας παπάς, όχι εκατό παπάδες -τι λέω;-, πατριάρχης να σου διαβάσει ευχή, τα αμαρτήματά σου είναι ασυγχώρητα. Πρέπει να ζητήσεις και να δώσεις συγχώρηση με όλη σου την καρδιά. Δεν το κάνεις αυτό; Δεν είσαι Χριστιανός!

Αδελφοί μου, ο άγιος Αντώνιος έχει μια προφητεία.

-Θα ᾽ρθουν χρόνια καταραμένα.

-Πώς θα το καταλάβουμε;

-Όταν, λέει, οι άνθρωποι θα βλέπουν κάποιον να κρατάει το Ευαγγέλιο και θα λένε πως τρελάθηκε, έφτασε το τέλος. Και σήμερα, αν π.χ. στο αεροπλάνο δουν μια κοπέλα να διαβάζει Ευαγγέλιο, οι πολλοί τι λένε;

Δεν είναι καλά στα μυαλά της… Εκεί φτάσαμε.

Ας φύγουμε πια απ᾽ τη βρωμιά.

Γιατί -να το θυμάστε-, θα πέσει «σκούπα ηλεκτρική», θα καθαρίσει ο Θεός τη βρωμιά οπωσδήποτε, θα την καθαρίσει ἐν πυρὶ φοβερῷ! Προθεσμία μας έδωσε να εξοφλήσουμε χρέη, να σβήσουμε αμαρτήματα.

Αυτή τη σαρακοστή ας κάνουμε φτερά αγγελικά να πετάξουμε ψηλά.

(†) Επισκόπου Αυγουστίνου
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου
η οποία έγινε στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου Ν. Ιωνίας Αθηνών την 28-2-1960