
Η νηστεία ενισχύει την προσευχή. Ποιος ζημιώθηκε ποτέ από τη νηστεία; Υπολόγισε την οικονομική κατάσταση του σπιτιού σου σε μια μέρα νηστείας. Υπολόγισέ την και σε μια συνηθισμένη μέρα. Θα διαπιστώσεις έτσι εύκολα, πόσο μεγάλο κέρδος έχεις με τη νηστεία.
Ποιος ζημιώθηκε ποτέ από τη νηστεία;
Αυτός που περιορίζει την νηστεία μόνο στην αποχή των τροφών, αυτός είναι εκείνος ο οποίος υβρίζει κατεξοχήν την νηστεία.
Η νηστεία είναι τροφή της ψυχής. Και όπως ακριβώς αυτή η σωματική τροφή αυξάνει το σώμα, έτσι και η νηστεία κάνει την ψυχή περισσότερο ρωμαλέα, καθιστά ευκίνητα τα φτερά της, την μεταφέρει υπεράνω αυτού του κόσμου, γίνεται αιτία να φαντάζεται τα ουράνια, αφού καθιστά αυτήν ανώτερη από τις ηδονές και τις απολαύσεις αυτής της ζωής. Αυτός που νηστεύει, σβήνει τις πονηρές επιθυμίες, εξευμενίζει τον Θεό και ταπεινώνει την υπερηφανευομένη ψυχή του.
Η νηστεία ενισχύει την προσευχή. Γίνεται φτερό στην πορεία της προς τον ουρανό. Είναι μητέρα της υγείας, παιδαγωγός της νιότης, στολίδι των γηρατειών. Είναι συνοδοιπόρος των ταξιδιωτών και ασφάλεια των συγκατοίκων. Ο άνδρας δεν αμφιβάλλει καθόλου για τη συζυγική πίστη της γυναίκας του, όταν την βλέπει να συζεί με τη νηστεία. Η γυναίκα δεν λιώνει από ζήλεια, όταν βλέπει τον άνδρα της να νηστεύει. Ποιος ζημιώθηκε ποτέ από τη νηστεία; Υπολόγισε την οικονομική κατάσταση του σπιτιού σου σε μια μέρα νηστείας. Υπολόγισέ την και σε μια συνηθισμένη μέρα. Θα διαπιστώσεις έτσι εύκολα, πόσο μεγάλο κέρδος έχεις με τη νηστεία.
Αυτός που περιορίζει την νηστεία μόνο στην αποχή των τροφών, αυτός είναι εκείνος ο οποίος υβρίζει κατεξοχήν την νηστεία. Διότι νηστεία δεν είναι η αποχή από τα φαγητά, αλλά η απομάκρυνση από τα αμαρτήματα. Δηλαδή, να μην νηστεύει μόνο το στόμα, αλλά και τα μάτια και η ακοή και τα πόδια και τα χέρια και όλα τα μέλη του σώματός μας. Να νηστεύουν τα χέρια, παραμένοντας καθαρά από την αρπαγή και την πλεονεξία. Να νηστεύουν τα πόδια, ξεκόβοντας από τους δρόμους που οδηγούν σε αμαρτωλά θεάματα. Να νηστεύουν τα μάτια, εξασκούμενα να μην πέφτουν ποτέ λάγνα πάνω σε όμορφα πρόσωπα ούτε να περιεργάζονται τα κάλλη των άλλων. Ας νηστεύει και η ακοή. Και νηστεία της ακοής είναι να μην δέχεται κακολογίες και διαβολές. Ας νηστεύει και το στόμα από αισχρά λόγια και λοιδορίες. Διότι ποια ωφέλεια υπάρχει, όταν αποφεύγουμε μεν να τρώγουμε ψάρια και κοτόπουλα και να κατατρώγουμε όμως και να δαγκώνουμε τους αδελφούς μας;
Πώς είναι δυνατόν να μην νηστεύει, εκείνος που νηστεύει; Όταν κάποιος απέχει από τα φαγητά, δεν απέχει όμως και από τις αμαρτίες. Πώς είναι δυνατόν να νηστεύει, εκείνος που δεν νηστεύει; Όταν κάποιος απολαμβάνει την τροφή, αλλά δεν δοκιμάζει την αμαρτία. Αυτή η νηστεία είναι καλύτερη από την άλλη και όχι μόνο καλύτερη, αλλά και ελαφρότερη.
Η νηστεία δεν αναφέρεται στην τροφή, αλλά στα λάθη (αμαρτίες). Γιατί είναι ανώφελη η νηστεία, όταν περιορίζεται μόνο στις τροφές. Γι’ αυτό μακάρισα μυριάδες φορές όποιον έφαγε, παρά όποιον νήστεψε και αδίκησε. Και αυτά σας τα λέω, όχι για να καταργήσω την νηστεία, αλλά κηρύττοντας την ευσέβεια, γιατί δεν είναι κακό να φας, αλλά η αμαρτία είναι το πονηρό.
Εκείνος που νηστεύει πρέπει περισσότερο από όλους να χαλιναγωγεί το θυμό, να διδάσκει την επιείκεια και την πραότητα, να έχει συντετριμμένη την καρδιά, να απομακρύνει τις σκέψεις των νοητών επιθυμιών, έχοντας υπόψιν του, τον άγρυπνο εκείνο Οφθαλμό και το αδέκαστο Δικαστήριο. Πρέπει να γίνει ανώτερος από τα χρήματα, να επιδεικνύει με μεγάλη γενναιοδωρία την ελεημοσύνη και να εκδιώκει από την ψυχή του κάθε κακία προς τον πλησίον. Αυτή είναι η αληθινή νηστεία!
Αν τηρήσουμε τη νηστεία των φαγητών, όταν περάσουν οι (συγκεκριμένες) ημέρες, περνά και η νηστεία. Αν όμως απέχουμε απ’ τα αμαρτήματα, και η περίοδος της νηστείας να περάσει, εκείνη η νηστεία (των αμαρτημάτων) πάλι μένει, και θα είναι συνεχής η ωφέλεια σ’ εμάς και πριν ακόμη από την Βασιλεία των Ουρανών θα μας χαρίσει όχι μικρές αμοιβές εδώ…
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος