ΠΩΣ ΦΤΙΑΧΝΩ ΚΟΛΛΥΒΑ ΓΙΑ ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΟ: Τι είναι τα κόλλυβα στην παράδοση της Εκκλησίας; Πως φτιάχνω κόλλυβα για ψυχοσάββατο ή για μνημόσυνα; Γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους; Διαβάστε παρακάτω και μάθετε ποια είναι τα Ψυχοσάββατα, πότε τελούνται τα μνημόσυνα και ποιες παρερμηνείες υπάρχουν σχετικά. Τέλος βρείτε παραδοσιακή συνταγή από το Άγιον Όρος για κόλλυβα και παρακολουθήστε ένα βίντεο σχετικά με την προετοιμασία, παρασκευή και στολισμό των κολλύβων.
Πως φτιάχνω κόλλυβα για ψυχοσάββατο – Τι είναι το κόλλυβο;
Υπάρχει μια περιεκτικότατη σε νόημα και περιεχόμενο απάντηση που καλύπτει την παραπάνω ερώτηση, ενώ μας λύνει και άλλες παρόμοιες απορίες. Είναι του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Κόλλυβο, είναι βρασμένο σιτάρι, το οποίο σιτάρι είναι σύμβολο του ανθρώπινου σώματος, επειδή το ανθρώπινο σώμα τρέφεται και αυξάνει με το σιτάρι.
Γι’ αυτό άλλωστε και ο Κύριος παρομοίασε το θεουπόστατο Σώμα Του με το σπυρί του σιταριού, έτσι λέγοντας στο δωδέκατο κεφάλαιο του κατά Ιωάννη αγίου Ευαγγελίου: «το σπυρί του σιταριού εάν πέφτοντας στη γη δεν πεθάνει, μένει μοναχό του (και δεν πολλαπλασιάζεται) εάν όμως πεθάνει, πολύ καρπό φέρνει»… Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ.
Ποια είναι τα Ψυχοσάββατα
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποία αφιερώνει στους κεκοιμημένους της. Είναι τα μεγάλα Ψυχοσάββατα, το ένα πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Για την ιστορία και μόνο ας γνωρίζουμε ότι η καθιέρωση του Σαββάτου προ των Απόκρεω ως Ψυχοσάββατου, έγινε μάλλον και αυτό κατ᾿ απομίμησιν του Σαββάτου προ της Πεντηκοστής, που ήταν και το μόνο που υπήρχε αρχικά. Βέβαια η αγάπη των ανθρώπων για τους δικούς τους, που δεν ζουν πια μαζί τους, δημιούργησε την εκκλησιαστική παράδοση άλλων τεσσάρων ψυχοσάββατων, που δεν συμπεριλαμβάνονται όμως στο Τυπικό της Εκκλησίας μας.
Αυτά είναι, το ψυχοσάββατο της Τυρινής, το Σάββατο της α’ εβδομάδος των νηστειών, όπου και εορτάζουμε το «δια κολλύβων» θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, το Σάββατο του Λαζάρου και το Σάββατο πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου.
Ένα ακόμα Ψυχοσάββατο θα βρούμε στην παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας, το Σάββατο προ της Συνάξεως των Αρχαγγέλων.
*Με το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής διατρανώνεται η πίστη μας για την καθολικότητα της Εκκλησίας, της οποίας την ίδρυση και τα γενέθλια (επί γης) γιορτάζουμε κατά την Πεντηκοστή. Μέσα στη μία Εκκλησία περιλαμβάνεται η στρατευμένη εδώ στη γη και η θριαμβεύουσα στους ουρανούς.
* Το Ψυχοσάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω έχει θεσπιστεί γιατί η επόμενη ημέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, εκείνη τη φοβερή ημέρα κατά την οποία όλοι θα σταθούμε μπροστά στο θρόνο του μεγάλου Κριτή.
Για το λόγο αυτό με το Μνημόσυνο των κεκοιμημένων ζητούμε από τον Κύριο να γίνει ίλεως και να δείξει τη συμπάθεια και τη μακροθυμία του, όχι μόνο σε μας αλλά και στους προαπελθόντας αδελφούς, και όλους μαζί να μας κατατάξει μεταξύ των υιών της Επουράνιας Βασιλείας Του.
Πως φτιάχνω κόλλυβα για ψυχοσάββατο – Τα Μνημόσυνα
Σύμφωνα με τους Αποστόλους τα μνημόσυνα είναι τα εξής:
- Τα «τριήμερα» συμβολίζουν την Ανάσταση του Κυρίου μετά την τριήμερη παραμονή Του στον τάφο και τελούνται με την ευχή ν᾿ αναστηθεί και ο νεκρός στην ουράνια βασιλεία.
- Τα «εννιάμερα» τελούνται για τα εννέα τάγματα των αΰλων αγγέλων, με την ευχή να βρεθεί κοντά τους ή άυλη ψυχή του νεκρού.
- Τα «τεσσαρακονθήμερα» τελούνται για την Ανάληψη του Κυρίου, που έγινε σαράντα μέρες μετά την Ανάστασή Του, με την ευχή να «αναληφθεί» και ο νεκρός, να συναντήσει το Χριστό στους ουρανούς και να ζήσει για πάντα μαζί Του.
- Τα «ετήσια», τέλος, τελούνται την επέτειο ημέρα του θανάτου, σε ανάμνηση των γενεθλίων του νεκρού, καθώς, για τους πιστούς χριστιανούς, ημέρα της αληθινής γεννήσεως είναι η ημέρα του σωματικού θανάτου και της μεταστάσεως στην αιώνια ζωή.
Μνημόσυνα, αντίστοιχα με τα παραπάνω, χωρίς αυτά βέβαια να συμπεριλαμβάνονται στο τυπικό της Εκκλησίας μας, μα περισσότερο στην παράδοση της και στην ανάγκη εκδήλωσης της αγάπης των ανθρώπων για τους οικείους τους που δεν ζουν πλέον μαζί τους, τελούνται τον τρίτο, έκτο και ένατο μήνα από την ημέρα του θανάτου, («τρίμηνα», «εξάμηνα», «εννεάμηνα») κατόπιν αδείας «ευλογίας» του αρμοδίου ιερέως.
Την μεγαλύτερη βέβαια ωφέλεια στους νεκρούς την προξενεί η τέλεση της Θείας Λειτουργίας στη μνήμη τους, γιατί τότε, με τις μερίδες τους στο Άγιο δισκάριο, «ενώνονται αόρατα με το Θεό και επικοινωνούν μαζί Του και παρηγορούνται και σώζονται και ευφραίνονται εν Χριστώ» (Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης).
Μοναδικές Σφραγίδες Κολλύβων εδώ
Εκτός από τα ειδικά για κάθε νεκρό μνημόσυνα, η Εκκλησία έχει στις καθημερινές ακολουθίες της, γενικές δεήσεις για τους κεκοιμημένους, όπως είναι λ.χ. το νεκρώσιμο μέρος της ακολουθίας του Μεσονυκτικού και οι σχετικές αναφορές στις «εκτενείς δεήσεις» του Εσπερινού, του Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας.
Πρέπει να σημειωθεί, αν και αυτονόητο, ότι η εκκλησία τελεί μνημόσυνα μόνο για τους ορθοδόξους χριστιανούς που κοιμήθηκαν μέσα στους κόλπους της.
Πως φτιάχνω κόλλυβα για ψυχοσάββατο – Παρερμηνείες στην παράδοση της Εκκλησίας
Θα πρέπει, τέλος, να εξηγήσουμε ότι πολλά λάθη από την άγνοια του παρελθόντος έχουν φτάσει ως τις μέρες μας, και θα πρέπει άμεσα να διορθωθούν.
- Τα μνημόσυνα θα πρέπει να γίνονται την ημέρα που πρέπει, αν αυτό είναι εφικτό, αλλιώς κατ’ οικονομία και μόνο ο ιερέας θα επιτρέψει την τέλεση του νωρίτερα η αργότερα.
- Το σπάσιμο γυάλινων αντικειμένων ή άλλων τοιούτων, το σκέπασμα των καθρεφτών και των τηλεοράσεων για άγνωστο λόγο και η απαίτηση των συγγενών από τον ιερέα να κάνει αγιασμό στο σπίτι του αποθανόντος «για να φύγει το κακό», είναι άκρως ειδωλολατρικές συνήθειες και είναι καιρός με την καθοδήγηση των ιερέων μας, να εξαλειφθούν από την παράδοση της Εκκλησίας μας.
- Στα μνημόσυνα παραθέτουμε και ευλογούνται μόνο καλώς βρασμένα κόλλυβα (σιτάρι) ως ενδεικτικά της Αναστάσεως και όχι άλλα υποκατάστατα (κουλουράκια, ψωμάκια, γλυκά κ.τ.λ.)
Το πρώτο Σάββατο της Τεσσαρακοστής δεν είναι «Ψυχοσάββατο», αλλά εορτάζουμε το «διά κολλύβων» θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.
Στα Ψυχοσάββατα μπορούμε να παραθέτουμε κόλλυβα είτε στην Εκκλησία, στον Εσπερινό της Παρασκευής και στην Θεία Λειτουργία του Σαββάτου, είτε στα κοιμητήρια, κατόπιν συνεννοήσεως με τους ιερείς, το Σαββάτο μετά την Θεία Λειτουργία, είτε και στα δύο. Πρόκειται περί της ιδίας αξίας, αφού η ίδια ακολουθία διαβάζεται.
Τα ευλογηθέντα κόλλυβα δεν τα πετάμε ποτέ στα σκουπίδια, παρά μόνο τα μοιράζουμε σε γνωστούς και φίλους εις μνημόσυνο και συγχώρεση του αποθανόντα.
Αν ψάξουμε και στα ιδιαίτερα ήθη και έθιμα κάθε τόπου θα βρούμε σίγουρα και άλλες συνήθειες των ανθρώπων, άλλες σωστές και άλλες εντελώς λανθασμένες. Για τον λόγο αυτό πάντα για ότι απορία έχουμε καλό είναι να ρωτάμε τον ιερέα που σίγουρα ξέρει κάτι παραπάνω από εμάς σ’ αυτά τα θέματα.
Ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές όλων των κεκοιμημένων αδελφών μας!
Κόλλυβα Συνταγή παραδοσιακή από το Άγιο Όρος εδώ
Πως φτιάχνω κόλλυβα για ψυχοσάββατο
Παρακολουθήστε ένα βίντεο με τίτλο «Τα κόλλυβα: προετοιμασία-παρασκευή-στολισμός / Οι κεκοιμημένοι» σχετικά με την προετοιμασία, παρασκευή και στολισμό των κολλύβων που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Έδεσσας. Την παρουσίαση έκανε η κ. Κοτζάμπαση Μαρία, Εκπαιδευτικός.
Κεριά και Λαμπάδες από Αγνό Μελισσοκέρι
Ανάβουμε αγνό κερί ή λαμπάδα διότι το αγνό κερί που παράγεται από παρθένες μέλισσες συμβολίζει την ανθρώπινη φύση του Χριστού η οποία προήλθε από την πάναγνη και παρθένο Μαριάμ.
Όταν εισερχόμαστε στον ναό, ανάβουμε ένα κερί για τους ζώντες κι ένα κερί για τους κεκοιμημένους συγγενείς και γνωστούς μας. Το άναμμα του κεριού θα έπρεπε πάντοτε να συνοδεύεται με λόγια προσευχής.
Για τους ζώντες θα ζητάμε το έλεος και την προστασία του Θεού, ενώ για τους κεκοιμημένους τη θεία ευσπλαχνία και αιώνια σωτηρία τους.
ΒΡΕΙΤΕ ΑΓΝΟ ΚΕΡΙ ΕΔΩ