Ποιο είναι το μυστήριο της αναστάσεως του Χριστού;

Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος: Ποιο είναι το μυστήριο της αναστάσεως του Χριστού;  Πως είναι ή πως γίνεται μέσα μας η ανάσταση του Χριστού και με αυτή η ανάσταση της ψυχής. Ποιο είναι το μυστήριο αυτής της αναστάσεως.

Ποιο είναι το μυστήριο της αναστάσεως του Χριστού;

Αδελφοί και πατέρες, ήδη το Πάσχα, η χαρμόσυνη ημέρα, πού προκαλεί κάθε ευφροσύνη και ευτυχία, καθώς η ανάσταση τού Χριστού έρχεται την ίδια εποχή τού χρόνου πάντοτε, ή καλύτερα γίνεται κάθε ημέρα και συνεχώς μέσα σ᾿ αυτούς πού γνωρίζουν το μυστήριό της, αφού γέμισε τις καρδιές μας από κάθε χαρά και ανεκλάλητη αγαλλίαση (Λουκ. 1, 14), αφού έλυσε μαζί και τον κόπο από την πάνσεπτη νηστεία ή, για να πω καλύτερα, αφού τελειοποίησε και συγχρόνως παρηγόρησε τις ψυχές μας, γι᾿ αυτό και μας προσκάλεσε όλους μαζί τούς πιστούς, όπως βλέπετε, σε ανάπαυση και ευχαριστία, πέρασε.

Ας ευχαριστήσουμε λοιπόν τον Κύριο, πού μας διαπέρασε από το πέλαγος (Σοφ. Σολ. 10, 18) της νηστείας και μας οδήγησε με ευθυμία στον λιμένα της αναστάσεώς Του. Ας τον ευχαριστήσουμε και όσοι περάσαμε το δρόμο της νηστείας με θερμή πρόθεση και αγώνες αρετής, και όσοι ασθένησαν στο μεταξύ από αδιαφορία και ασθένεια ψυχής, επειδή ο ίδιος είναι πού δίνει με το παραπάνω τα στεφάνια και τούς άξιους μισθούς των έργων τους σ᾿ εκείνους πού αγωνίζονται, και πάλι αυτός είναι πού απονέμει τη συγγνώμη στους ασθενέστερους ως ελεήμων και φιλάνθρωπος. Διότι βλέπει πολύ περισσότερο τις διαθέσεις των ψυχών μας και τις προαιρέσεις, παρά τούς κόπους τού σώματος, με τούς οποίους γυμνάζομε τούς εαυτούς μας στην αρετή, ή επαυξάνοντας την άσκηση λόγω της προθυμίας της ψυχής ή ελαττώνοντας αυτήν από τα σπουδαία εξ αιτίας τού σώματος, και σύμφωνα με τις προθέσεις μας ανταποδίδει τα βραβεία και τα χαρίσματα τού Πνεύματος στον καθένα, κάμνοντας κάποιον από τούς αγωνιζόμενους περίφημο και ένδοξο ή αφήνοντάς τον ταπεινό και έχοντα ακόμη ανάγκη από κοπιαστικότερη κάθαρση.

Αλλά ας δούμε, εάν νομίζετε, και ας εξετάσομε καλώς, ποιο είναι το μυστήριο της αναστάσεως τού Χριστού τού Θεού μας, το οποίο γίνεται μυστικώς πάντοτε σε εμάς πού θέλομε, και πώς μέσα μας ο Χριστός θάπτεται σαν σε μνήμα, και πώς αφού ενωθεί με τις ψυχές, πάλι ανασταίνεται, συνανασταίνοντας μαζί του και εμάς. Αυτός είναι και ο σκοπός τού λόγου.

Ο Χριστός και Θεός μας, αφού υψώθηκε στο σταυρό και κάρφωσε (Κολ. 2, 14) σ᾿ αυτόν την ἁμαρτία τού κόσμου (Ἰω. 1, 25) και γεύτηκε το θάνατο (Ἐβρ. 2, 9), κατήλθε στα κατώτατα μέρη τού Άδη (Ἐφ. 4, 9, Ψαλ. 85, 13). Όπως λοιπόν όταν ανήλθε πάλι από τον Άδη εισήλθε στο άχραντό Του σώμα, από το οποίο όταν κατήλθε εκεί δεν χωρίσθηκε καθόλου, και αμέσως αναστήθηκε από τούς νεκρούς και μετά απ᾿ αυτό ανήλθε στους ουρανούς με δόξα πολλή και δύναμη (Ματθ. 24, 30, Λουκ. 21, 27), έτσι και τώρα, όταν εξερχόμαστε εμείς από τον κόσμο και εισερχόμαστε με την εξομοίωση (Ρωμ. 6, 5, Β´ Κορ. 1, 5, Φιλ. 3, 10) των παθημάτων τού Κυρίου στο μνήμα της μετάνοιας και ταπεινώσεως, αυτός ο ίδιος, κατερχόμενος από τούς ουρανούς, εισέρχεται σαν σε τάφο μέσα στο σώμα μας και, ενούμενος με τις δικές μας ψυχές, τις ανασταίνει, αφού αυτές ήταν ομολογουμένως νεκρές, και τότε δίνει τη δυνατότητα, σ᾿ αυτόν πού αναστήθηκε έτσι μαζί με τον Χριστό, να βλέπει τη δόξα της μυστικής του αναστάσεως.

Ανάσταση λοιπόν τού Χριστού είναι η δική μας ανάσταση, πού βρισκόμαστε κάτω πεσμένοι. Διότι εκείνος, αφού ποτέ δεν έπεσε στην αμαρτία (Ἰω. 8, 46, Ἐβρ. 4, 15. 7, 26), όπως έχει γραφεί, ουτε αλλοιώθηκε καθόλου η δόξα του, πώς θ᾿ αναστηθεί ποτέ ή θα δοξασθεί, αυτός πού είναι πάντοτε υπερδοξασμένος και πού διαμένει επίσης πάνω από κάθε αρχή και εξουσία (Ἐφ. 1, 21);

Ανάσταση και δόξα τού Χριστού είναι, όπως έχει λεχθεί, η δική μας δόξα, πού γίνεται μέσα μας με την ανάστασή Του, και δείχνεται και οράται από εμάς. Διότι από τη στιγμή πού έκανε δικά του τα δικά μας, όσα κάμνει μέσα μας αυτός, αυτά αναγράφονται σ᾿ αυτόν. Ανάσταση λοιπόν της ψυχής είναι η ένωση της ζωής. Διότι, όπως το νεκρό σώμα ούτε λέγεται ότι ζει ούτε μπορεί να ζει, εάν δεν δεχθεί μέσα του τη ζωντανή ψυχή και ενωθεί με αυτήν χωρίς να συγχέεται, έτσι ούτε η ψυχή μόνη της και καθ᾿ εαυτήν μπορεί να ζει, εάν δεν ενωθεί μυστικώς και ασυγχύτως με τον Θεό, πού είναι η πραγματικά αιώνια ζωή (Α´ Ἰω. 5, 20). Διότι πριν από αυτή την ένωση ως προς τη γνώση και όραση και αίσθηση είναι νεκρή, αν και νοερά υπάρχει και είναι ως προς τη φύση αθάνατη. Διότι δεν υπάρχει γνώση χωρίς όραση, ούτε όραση δίχως αίσθηση.

Αυτό πού λέγω σημαίνει το εξής. Η όραση και μέσω της οράσεως η γνώση και η αίσθηση (αυτό το αναφέρω για τα πνευματικά, διότι στα σωματικά και χωρίς όραση υπάρχει αίσθηση). Τι θέλω να πω; Ο τυφλός όταν χτυπά το πόδι του σε λίθο αισθάνεται, ενώ ο νεκρός όχι. Στα πνευματικά όμως, εάν δεν φθάσει ο νους σε θεωρία των όσων υπάρχουν πάνω από την έννοια, δεν αισθάνεται τη μυστική ενέργεια. Αυτός λοιπόν πού λέγει, ότι αισθάνεται στα πνευματικά πριν φθάσει σε θεωρία αυτών πού είναι επάνω από το νου και το λόγο και την έννοια, μοιάζει με τον τυφλό στα μάτια, ο οποίος αισθάνεται βέβαια τα όσα αγαθά ή κακά παθαίνει, αγνοεί όμως τα όσα γίνονται στα πόδια ή στα χέρια του καθώς και τα αίτια ζωής ή θανάτου του. Διότι τα όσα κακά ή αγαθά τού συμβαίνουν δεν τα αντιλαμβάνεται καθόλου, επειδή είναι στερημένος από την οπτική δύναμη και αίσθηση, γι᾿ αυτό, όταν πολλές φορές σηκώνει την ράβδο του ν᾿ αμυνθεί από τον εχθρό, αντί εκείνον μερικές φορές χτυπά μάλλον τον φίλο του, ενώ ο εχθρός στέκεται μπροστά στα μάτια του και τον περιγελά.

Οι περισσότεροι από τούς ανθρώπους πιστεύουν στην ανάσταση του Χριστού, όμως πολύ λίγοι είναι εκείνοι πού και την βλέπουν καθαρά, και αυτοί βέβαια πού δεν την είδαν ούτε να προσκυνήσουν μπορούν τον Ιησού Χριστό ως άγιο και Κύριο. Διότι λέγει, «κανένας δεν μπορεί να πει Κύριο τον Ιησού, παρά μόνο με το Πνεύμα το άγιο» (Α´ Κορ. 12, 3) καιί αλλού «Πνεύμα είναι ο Θεός και αυτοί πού τον προσκυνούν πρέπει να τον προσκυνούν πνευματικά και αληθινά» (Ἰω. 4, 24). Και ακόμη το ἱερώτατο λόγιο, πού το προφέρομε κάθε ημέρα, δε λέγει,  Ανάσταση Χριστού πιστεύσαντες, αλλά τί λέγει; «Ανάσταση Χριστού θεασάμενοι, ας προσκυνήσομε άγιο Κύριον Ιησούν, πού είναι ο μόνος αναμάρτητος». Πώς λοιπόν μας προτρέπει τώρα το Πνεύμα το άγιο να λέμε (σαν να είδαμε αυτήν πού δεν είδαμε) «Ανάσταση Χριστού θεασάμενοι», ενώ αναστήθηκε ο Χριστός μια φορά πριν από χίλια (Ο Συμεών ο Νέος Θεολόγος έζησε τέλη 10ου και αρχές 11ου αιώνος, δηλ. χίλια χρόνια περίπου μετά την Ανάσταση τού Κυρίου) έτη και ούτε τότε τον είδε κανένας να ανασταίνεται; Άραγε μήπως η θεία Γραφή θέλει να ψευδόμαστε; Μακριά μια τέτοια σκέψη αντίθετα συνιστά μάλλον να λέμε την αλήθεια, ότι δηλαδή μέσα στο καθένα από μας τούς πιστούς γίνεται η ανάσταση τού Χριστού και αυτό όχι μία φορά, αλλά κάθε ώρα, όπως θα έλεγε κανείς, ο ίδιος ο Δεσπότης Χριστός ανασταίνεται μέσα μας, λαμπροφορώντας και απαστράπτοντας τις αστραπές της αφθαρσίας και της θεότητος. Διότι η φωτοφόρα παρουσία τού Πνεύματος μας υποδεικνύει την ανάσταση τού Δεσπότη, πού έγινε το πρωί (Ἰω. 21, 4), η καλύτερα μας επιτρέπει να βλέπομε τον ίδιο εκείνον τον αναστάντα. Γι᾿ αυτό και λέμε.«Θεός είναι ο Κύριος και φανερώθηκε σε μάς»» (Ψαλμ. 117, 27), και υποδηλώνοντας τη Δευτέρα παρουσία του λέμε συμπληρωματικά τα εξής. «ευλογημένος είναι αυτός πού έρχεται στο όνομα του Κυρίου»» (Ψαλμ. 117, 26).

Σε όποιους λοιπόν φανερωθεί ο αναστημένος Χριστός, οπωσδήποτε φανερώνεται πνευματικώς στα πνευματικά τους μάτια. Διότι, όταν έλθει μέσα μας διά τού Πνεύματος, μας ανασταίνει από τούς νεκρούς και μας ζωοποιεί και μας επιτρέπει να τον βλέπομε μέσα μας αυτόν τον ίδιο όλον ζωντανό, αυτόν τον αθάνατο και άφθαρτο, και ὄχι μόνον αυτό, αλλά και μας δίνει τη χάρη να γνωρίζομε ευκρινώς ότι συνανασταίνει (Ἐφ. 2, 6) και συνδοξάζει (Ρωμ. 8, 17) και εμάς μαζί του, όπως μαρτυρεί όλη η θεία Γραφή.

Αυτά λοιπόν είναι τα μυστήρια των Χριστιανών, αυτή είναι η κρυμμένη μέσα τους δύναμη της πίστεώς μας, την οποία οἱ άπιστοι ή δύσπιστοι, ή καλύτερα να πω ημίπιστοι, δεν βλέπουν, ούτε βέβαια μπορούν καθόλου να τη δουν. Και άπιστοι, δύσπιστοι και ημίπιστοι είναι αυτοί πού δεν φανερώνουν την πίστη με τα έργα (Ἰάκ. 2, 18). Διότι χωρίς έργα πιστεύουν και οἱ δαίμονες (Ἰάκ. 2, 19) και ομολογούν ότι είναι Θεός ο Δεσπότης Χριστός. «Σε γνωρίζομε»» (Μάρκ. 1, 24, Λουκ. 4, 34), λένε, «εσένα τον Υιό του Θεού» (Ματθ. 8, 29). Και αλλού «αυτοί οἱ άνθρωποι είναι δούλοι τού Θεού του Υψίστου» (Πραξ. 16, 17). Αλλ᾿ όμως ούτε τούς δαίμονες ούτε τούς ανθρώπους αυτούς θα τούς ὠφελήσει η τέτοια πίστη. Διότι δεν υπάρχει κανένα όφελος από τέτοια πίστη, επειδή είναι νεκρή κατά τον θείο απόστολο. Διότι λέγει, «η πίστη χωρίς τα έργα είναι νεκρή»» (Ἰάκ. 2, 26), όπως και τα έργα χωρίς την πίστη. Πώς είναι νεκρή; Ἐπειδή δεν έχει μέσα της τον Θεό πού τη ζωογονεί (Α´ Τιμ. 6, 13), επειδή δεν απέκτησε μέσα της εκείνον πού είπε.«αυτός πού με αγαπά θα τηρήσει τις εντολές μου» (Ἰω. 14, 21.23), «και εγώ και ο Πατέρας μου θα έλθομε και θα κατοικήσομε μέσα του» (Ἰω. 14, 23), για να εξαναστήσει με την παρουσία του από τούς νεκρούς αυτόν πού την κατέχει και να τον ζωοποιήσει και να τού επιτρέψει να δει μέσα του και αυτόν πού αναστήθηκε και αυτόν πού ανέστησε.

Ἐξ αιτίας αυτού λοιπόν είναι νεκρή η τέτοια πίστη, ή καλύτερα νεκροί είναι αυτοί πού την κατέχουν χωρίς έργα. Διότι η πίστη στον Θεό πάντα ζει και επειδή είναι ζώσα ζωοποιεί αυτούς πού προσέρχονται από αγαθή πρόθεση και την αποδέχονται, η οποία και έφερε πολλούς από το θάνατο στη ζωή και πριν από την εργασία των εντολών και τούς υπέδειξε τον Χριστό και Θεό. Και θα ήταν δυνατό, εάν έμεναν πιστοί στις εντολές του και τις φύλαγαν μέχρι θανάτου (Φιλ. 2, 8), να διαφυλαχθούν και αυτοί απ᾿ αυτές, όπως δηλαδή έγιναν από μόνη την πίστη. Ἐπειδή όμως μεταστράφηκαν, όπως το στραβό τόξο (Ψαλμ. 77, 57), και ακολούθησαν τις προηγούμενες πράξεις τους, εύλογα αμέσως βρέθηκαν να έχουν ναυαγήσει ως προς την πίστη (Α´ Τιμ. 1, 19) και δυστυχώς στέρησαν τούς εαυτούς τους από τον αληθινό πλούτο, πού είναι ο Χριστός ο Θεός.

Για να μη πάθουμε λοιπόν και εμείς αυτό το πράγμα, ζητώ να τηρήσουμε με όση δύναμη έχομε τις εντολές τού Θεού, για ν᾿ απολαύσομε και τα παρόντα και τα μέλλοντα αγαθά, εννοώ δηλαδή αυτήν την ίδια τη θέα τού Χριστού, την οποία είθε να επιτύχουμε όλοι μας με τη χάρη τού Κυρίου μας Ἰησού Χριστού, στον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες. Γένοιτο.